*صادقعلی رنجبر: در فولکلور ایرانی داستان گونه ای وجود دارد مبنی بر اینکه پادشاهی، برای تعبیر خواب کابوس گونه ای که طی آن تمام میوه های درختان محوطه کاخش، کنده شده و به زمین ریخته و پلاسیده شده بودند و موجبات پریشانی و بهم ریختگی روحی و روانی پادشاه را فراهم آورده بود، دستور داد تا خوابگذاری را به کاخ فراخوانند و از او درخواست تعبیر کنند و چنین شد و خوابگذار بخت برگشته ای به حضورش شرفیاب شد و پس از استماع مشروح خواب پریشان پادشاه چنین گفت: "متاسفانه همه عزیزانت در برابر چشمانت پرپر شده و خواهند مرد و تو تنها خواهی ماند!" پادشاه از چنین تعبیر خشنی به خشم آمد و بلافاصله حکم قتل او را صادر و خوابگذار دیگری را احضار کرد و خوابگذار دوم که از سرنوشت خوابگذار اولی مطلع شده بود و او هم به همان تعبیر رسیده بود، احتیاط پیشه کرد و بدون عدول از اصول و تنها با تغییر گفتمان، همان مفهوم را اینگونه ارائه کرد: "خوشبختانه تو از تمام عزیزانت بیشتر عمر خواهی کرد و جاودانگی بیشتری خواهی یافت!" پادشاه که از لحن گرم و امیدبخش خوابگذار دوم خوشش آمده و احساس آرامشی به او دست داده بود: ضمن هبه پاداش های زیاد، دستور داد که او را به عنوان خوابگزار اعظم در کاخ استخدام کرده تا خوابهای پریشان شاه را تعبیر کند!
ظاهراً این روزها، این داستان فولکلوریک در وزارت خارجه و دستگاه دیپلماسی ما البته به شکل مدرن تر و امروزین در حال تحقق است و ما را به رصد کارشناسانه آن ترغیب و مجاب می سازد تا ببینیم سرنوشت سیاست گذاری های جدید به کجا می انجامد و خروجی آن چیست و ما به چه نتایجی دست خواهیم یافت؟!
نیکو خواهد بود که اگر متذکر شویم با استقرار دولت یازدهم موسوم به دولت تدبیر و امید و اعتدال دکتر روحانی، سیاست خارجی ما در حال خانه تکانی و به تعبیر برخی ها در حال پوست اندازی است و در این مرحله که از آن به دوره انتقالی و گذر هم یاد می شود، بنا بر این است که ایران ضمن تاکید بر اصول و پرهیز از عدول، بر اساس فرمول های ارائه شده از سوی امام راحل و مقام معظم رهبری، وارد حوزه جدیدی از گفتمان تحول یافته در بررسی مذاکره و احتمالاً رابطه ایران و امریکا و نیز مذاکرات هسته موسوم به ایران و ۱+ ۵ گردد!
گفتمانی که گزش نداشته باشد، تنش نیافریند، رنجش ایجاد نکند و در عین حالی که نرمش قهرمانانه را به نمایش می گذارد، بوی سازش ندهد و به کرنش نیانجامد و شاهد پامالش حق مسلم ایران نباشیم!
این سیاست گذاری جدید در محتوای تبلیغاتی برخی از نامزدهای ریاست جمهوری دوره یازدهم گنجانده و ملاحظه شد و با پیروزی قاطع جناب آقای دکتر روحانی که کامل ترین و آشکارترین مواضع را برای بن بست گشائی از دیپلماسی خارجی ایران را برای رهایی از حلقه های محاصره های اقتصادی که با طعم تحریم و تهدید، ذائقه های مردم را تلخ کرده بود، این نوع نگاه رسمیت یافت و مقرر شد تا کارگزاران جدید نظام، تز جدید دیپلماسی خود را با کسب اجازه از رهبری معظم انقلاب تحت عنوان نرمش قهرمانانه و البته با حفظ اصل عدم خوش بینی معظم له به امریکا و غرب، اجرایی کنند!
انتخاب آقای دکتر ظریف به عنوان وزیر امورخارجه که هم بخاطر مسئولیت های گذشته و اقامت های طولانی مدت در غرب، برای مقامات امریکایی و غربی کاملاً شناخته شده بود، ارسال فرکانس های دوستی به متحدان امریکا در منطقه مثل عربستان و عمان و قطر و اعلام آمادگی برای توافق با بازگشت دیپلماتهای سفارتخانه های ایران و انگلستان با بررسی طرح کاردارهای غیرمقیم، جلب حمایت اتحادیه اروپا، مصاحبه هایی که تحول در سیاست خارجی ایران را تداعی می کرد، سفر وزیر امورخارجه به نیویورک و بسترسازی برای تحقق اهداف سفر رئیس جمهور محترم به نیویورک، استماع سخنان متقابل رؤسای جمهوری ایران و امریکا و فازدادن های دیپلماتیک با انتخاب القاب محترمانه برای هم، گفتگوی تلفنی اوباما و روحانی در پایان سفر رئیس جمهور ایران به نیویورک با ابتکار عمل کاخ سفید، گام های قابل اعتنایی برای شکستن یک تابوی سی و چهارساله برداشته شد و طی آن حتی طرح برقراری پرواز مستقیم تهران- نیویورک و تهران- واشنگتن هم داده شد!
ظاهراً همه چیز داشت به خیر و خوشی پیش می رفت و حتی قیمت دلار که منشاء همه گرانی ها تعبیر می شود، با کاهش شدید روبرو گردید و پیامک های نشاط زا هم بین شهروندان ردو بدل می گردید که ناگهان با دخالت گستاخانه لابی صهیونیستی و نیز مقامات رژیم اشغالگر قدس که منجر به اتخاذ مواضع چرخشی اوباما و وزیر امورخارجه اش شد، دوباره التهابات این زخم کهنه نمود پیدا کرد و واکنش های رسمی و غیررسمی بر این روابط نوساخته خیمه زد و نگذاشت که تحرک دیگری در این تشک ،شکل گرفته و امتیازی به ثبت برسد!
بازگشت رئیس جمهور از نیویورک در فرودگاه مهرآباد دو نمود مشهود را به نمایش گذاشت که نشان می داد که یک عده با ذبح گوسفند، دچار پدیده ذوق زدگی شده اند و عقده های کهنه شده ذهن خود را گشوده و زیادی به غرب امید بسته و تنها راه برون رفت از بن بست های اقتصادی را بن بست گشایی دیپلماتیک و گشایش رابطه ایران و امریکا می دانند و عده ای هم با سر دادن شعارهایی علیه رئیس جمهور و پرتاب کردن سمبلیک کفش به سوی خودروی حامل ایشان، نشان دادند که در آستانه دق مرگی قرار گرفته و همه دستاوردهای امام و نظام و انقلاب و جنگ و شهدا را در حال از دست رفتن دیده و برایش حسابی گریستند و این هر دو یک اشتباه را متفقاً و مشترکاً مرتکب شده اند که آن حضور مشرف و تعیین کننده رهبری عزیز در سیاست خارجی و کلیدداری واقعی است!
رهبر معظم انقلاب، نمایندگان ولی فقیه در نهادها و استانها، ائمه جمعه، فرماندهی کل سپاه، نمایندگان و عمده چهره های تاثیرگذار نظام از هر دو جناح و فراجناحی ها، فراتر از این تندروی های مخالف و موافق، از اصل تحرکات اخیر در عرصه دیپلماسی حمایت و از دولت بخاطر افزایش تحرکات تشکر کردند، اما برخی از اتفاقات را اشتباه دانسته و خواهان اصلاح در روش ها و پرهیز از تکرار آن اشتباهات شدند و دولت یازدهم نیز ضمن تشکر از این حمایت ها، اشتباهات را پذیرفته و قول تصحیح آنها را نیز داد.
مواضع چرخشی و تنش زای اوباما و مقامات غربی که با اتخاذ سیاست گدایی رابطه از موضع قدرت و نیز بمباران اتهامات علیه ایران، تنشها را به اوج رسانده و نمازجمعه ها را با تظاهرات ضدامریکایی مواجه کرده بود، پس از سخنان هشدارآمیز رهبر معظم انقلاب، تا حدود زیادی معتدل و مقرر شد که صداقت امریکایی ها در برقراری رابطه با ایران در جریان مذاکرات هسته ای ژنو به تجلی درآید و ایران هم با ارائه پیشنهادات جدید، اعتمادزائی کند!
رهبر معظم انقلاب در دیدار با نخبگان و نیز قبل تر از آن موکداً یادآور شدند که دل بستن و امیدواری افراطی به امریکا و غرب برای مشکل گشائی از اقتصاد ملی، تصوری اشتباه است و ضمن اینکه خواهان استمرار این فعالیت ها شده اند، تاکید کردند که توسعه درون زا موجب ابهت ملت ایران شده و ما نهایتاً باید با تکیه به مردم از این پیچ تاریخی گذر کنیم!
در این برهه کارکشته های سیاست در ایران و امریکا وارد ماجرا شده و تکلیف مصاحبه ها را با مذاکره ها جدا دانسته و از لایه های رسانه ای ناامیدسازی مقامات دو کشور ایران و امریکا گذر کرده و مجدداً چراغ های در حال خاموشی را تقویت کرده و در ژنو، چند اتفاق تازه را در عرصه های دیپلماسی ثبت کردند که یکی از آنها واگذاری مسئولیت مذاکرات هسته ای از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امورخارجه کشورمان و دیگری صدور بیانیه مشترک ایران و گروه ۱+۵ برای اولین بار بوده و علاوه بر آن دو طرف ضمن تشکرها و تعجب های کلی رسانه ای و تقدیر از محتوای مواضع هم، از دادن اطلاعات اضافی به رسانه ها و افکار عمومی پرهیز کرده و سطح توافقات را بسیار بالا و روند مذاکرات را عالی توصیف کردند!
موضوعی که در این رابطه کمی نگران کننده بنظر می رسد، خوشبینی شدید به دشمنانی است که رهبری معظم انقلاب مایل به اعلام عدم خوشبینی به آنهاست و اگر مقامات ما از مرز خنده های دیپلماتیک گذر کرده و به محفل تبسم ها و قهقهه های دوستانه برسند، احتمال مواجهه با ترفندها و نارو زدن های غیردیپلماتیک که در عرصه های دیپلماتیک بارها مشاهده شده، فراوان است و از این نظر به مقامات دولت یازدهم پیشنهاد می شود که ضمن حسن استفاده از فرصت های طلایی موجود که در غرب برای حل مسئله ایران بوجود آمده، در محوطه ها و فضاهای سبز دیپلماتیک با عصای احتیاط قدم بزنند تا خدای ناکرده، پا روی پوست موزهای لیز مسیرهای دیپلماسی نگذارند و نلغزند!
ضمناً نکته مهم اینجاست که یاران حلقه اول امام راحل، بهتر است که خاطرات و مذاکرات خود را در باره دیدگاهها و نکات راهگشای رهبر کبیر انقلاب قبل از رسانه ای کردن، به استحضار رهبری معظم انقلاب رسانده تا برای چگونگی اجرایی کردن و رسانه ای کردن و نیز مدیریت زمان و نحوه و حتی ضرورت انتشار آن، سیاست گذاری و تدبیر کنند، چرا که با گذشت زمان، ولی فقیه زمان بایستی به سیاستگذاری حوادث روز پرداخته و مواضع نظام را تبیین کنند وگرنه نظام گرفتار مدیریت جزیره ای خواهد شد و تمرکز مدیریتی موجود آسیب خواهد دید!
در پایان ضمن اظهار امیدواری به نتیجه گیری از تحرکات ۵۰-۶۰ روزه دولت یازدهم که به تعبیر رئیس جمهور محترم بیشتر از ۵۰۰ روز فعالیت شکل گرفته، تاکید می گردد که عرصه دیپلماسی، عرصه ذوق زدگی و یا دق مرگی نیست، مطلقیتی در آن وجود ندارد و همه چیز نسبی و وابسته به اتفاقات پیرامونی است و می توان مدعی شد که عرصه سیاست، عرصه منطق و صبوری و تدبیر و چاره اندیشی است و دیپلماتها نه تنها هرگز گوش به شعارهای احساسی "حیا کن و رها کن" عده ای غیرمتخصص و احتمالاً کم اطلاع نمی سپارند، بلکه همواره دل به سازهای بی صدایی می دهند که امروز نواخته می شوند و صداها، فرداها شنیده خواهند شد، اما واقعیت این است که مجوزهای رهبری معظم، مشروط و محدود است و نباید به خوش رقصی هایی منجر شوند که موجبات تشجیع و افزایش جسارت دشمن را فراهم آورند و از این رو افراد نباید خودشان را مبسوط الید تصور کنند، فلذا هماهنگی ها نبایستی طوری باشند که پس از مدتی، رهبری معظم زبان به گله گشوده و سخن از اشتباه بودن احتمالی برخی دیگر از کارهای رو به جلو بگویند و از این رو پیشنهاد راه اندازی و یا فعالسازی شورای عالی سیاست خارجی با حضور قوای سه گانه و سایر نهادهای ذیربط و تاثیرگذار در این برهه زمانی بسیار ضروری و الزامی بنظر می رسد!
*عضو هیئت علمی دانشگاه
